Rabu, 11 Desember 2013

Paribasan

Paribasan yaiku unen-unen kang ajeg mawa teges wantah.



Artine
(Javanese)
Artinya
(Indonesian)
Meaning
A



Adigang, adigung, adiguno
Ngendelake kakuwatane, kaluhurane, lan kapinterane
Memberanikan kekuatan, keturunan, dan kepandaian
Brave power, decline, and clever
Adhang-adhang tetesing embun
Njagakake samubarang mung saolehe bae
Menjagakan semuanya hanya untuk kelakuannya saja
Keep all only for behavior
Ana catur mungkur
Ora gelem ngrungokake rerasan sing ora becik.
Tidak mau mendengarkannya guncingan yang tidak baik
Want not listen gossip
Ana adulate ora ana begjane
Ngrasa arep nemu kabegjan, nanging ora sida
Merasa mau menemukan keberuntungan, tetapi tidak jadi
Feeling found lucky, but not there are
Anak molah bapak kepradhah
Wong tuwa nemu alangan amarga saka polahe anak
Orang tua menemukan halangan dari kelakuan anak
Parent found hindrance from behavior of child
Ancik-ancik pucuking ari
Tansah duwe rasa kuwatir
Tidak punya rasa kuatir
Not there are feel afraid
Anggenthong umos
Ora bisa nyimpen wewadi
Tidak bisa menyimpan kejelekan
Not can save ugly
Anggutuk lor kena kidul
Nyemoni, nanging ditibakake wong liya.
Menjelekan dengan peribahasa, tetapi menjelekan orang lain
Ugly with proverb, but disfigure other people
Angon ulat ngumbar tangan
Ngawasake polahe wong, jalaran arep nyolong.
Mengawasi kelakuan orang, tetapi tidak mau mencuri
Cared for behavior people, but not thief
Arep jamure, emoh watange
Gelem kepenak, ora gelem rekoso.
Mau enak, tetapi mau kerja keras
Not enjoy, but want hard work
Asu arebut balung
Rebutan barang sepele
Rebutan barang sepele
Struggle about unimportant kind
B



Bathang lelaku
Wong lelungan ijen liwat panggonan sing mbebayani
Orang pergi sendirian lewat tempat yang perbahaya
People go alone through danger of place
Bathok bolu isi madu
Wong asor nanging sugih kapinteran
Orang yang rendah diri tetapi kaya kepintaran
People low self but clever of expensive
Becik ketitik ala ketoro
Wong becik karo wong ala bakal ketoro dhewe.
Orang yang baik dan orang yang jelek bakal kelihatan sendiri
Good people and ugly people future look alone
Belo melu seton
Melu anuting grubyuk, nanging ora ngerti karepe
Ikut menurut rombongan, tetapi tidak tahu tujuannya
Join in group, but don’t know about mission
Beras wutuh arang mulih marang takere
Samubarang kang wis omah, arang bisa pulih kaya maune.
Semua yang sudah berumah. Jarang bisa kembali seperti sebelumnya
All have home. Rare can back same before
Blaba wuda
Amarga loma banget, nganti awake dhewe kekurangan
Karena suka sekali memberi, nganti diri sendiri kekurangan
Cause lovely give something, till self very shortage
Blilu tau, pinter durung nglakoni
Senajan durung ngerti, nanging wis biso nindakake.
 Meskipun belum tahu, tetapi bisa melakukan
Notiwithstanding don’t know, but can do it
Bung pring petung
Bocah kang gelis gedhe
Bocah yang sudah besar
Child have big
Buntel kadut, ora kinang ora udud
Nyambut gawe opah borongan, ora nganggo ingon
Bekerja untuk upah borongan, tidak untuk memelihara
Work for pay group, not for keep
Busuk ketekuk, pinter keblinger
Sing bodho lan sing pinter padha-padha nemu ciloko
Yang bodoh dan yang pandai sama-sama menemukan bahaya
Stupid and clever together meet danger
C



Cebol nggayuh lintang
Duwe kekarepan sing mokal bisa kelakon
Punya kemauan yang tidak bisa terjadi
Have want can not happen
Cecak nguntal empyak
Kekarepan sing ora timbang karo kakuatane
Kemauan yang tidak imbang dengan kekuatan
Have want not balance with power
Cedhak kebo gupak
Kumpul wong ala marakake katut ala
Kumpul dengan orang jelek ikut dengan yang jelek
Join with ugly people join with ugly
Cincing-cincing meksa kelebus
Sanajan wis ngati-ngati mekso kacilakaan
Meskipun sudah hati-hati sampai-sampai memaksakan bahaya
Notiwithstanding careful until impose dangerious
Ciri wanci, lelai ginawa mati
Pakulinan ala ora bisa ilang tumekane pati
Kebiasaan jelek tidak bisa hilang sampai mati
Bad habbit not lost until dead
Cocak nguntal lo
Kekarepan sing mokal bisa kelakon
Kemauan yang tidak bisa terjadi
Have want not happen
Criwis cawis
Akeh omong (sing sajak wegah), nanging gelem nindakake
Banyak omong (yang sebenarnya tidak mau), tetapi tidak mau melakukan
There are tolk  (beneath it all want not), but want not do it
Cuplak andheng-andheng ora prenah panggonane
Samubarang kang ora mapan, becik disingkirake
Semua yang tidak bisa baik, jelek di buang
All can not, ugly while throw
D



Dahwen ati open
Nacad, marga arep dimelik dhewe
Iri, karena ingin dimiliki sendiri
Jealous, cause want have self
Dhandhang diunekake kuntul. Kuntuk diunekake dhandhang
Ala dikandhakake apik, apik  dikandhakake ala.
Jelek tetapi baik, baik bicaranya jelek
Ugly but good, good talk ugly
Dhemit ora ndulit, setan ora doyan
Tansah slamet, ora ana sing ngribedi
Ora slamet, tidak ada yang halangan
Not good, there are not hindrance
Didhadhungana mendhot, dipalanga mlumpat
Wis ora bisa dipenggak kekarepane
Sudah Tidak bisa diganjal kemauannya
All can not wedge want
Dikena iwake, aja nganti buthek banyune
Bisa keno sing diarah, nanging aja ngati liyane katut rusak
Bisa kena diperintah, tetapi jangan sampai lainnya sampai rusak
Can touched adversely orde, but don’t until other until broken
Diwenehi ati ngrogoh tempela
Diwenehi sathithik ndadak njaluk sing akeh
Diberi sedikit mendadak minta banyak
Give little sudden give many
Dom sumurup ing bayu
Laku kang sarana sesudheman (meneng-menengan)
Jalan yang sarana diam-diam tanpa suara
Road medium silent without voice
Dudu berase ditempurake
Urun rembug nanging ora cocok karo prakarane
Selalu rapat tetapi tidak cocok dengan masalahnya
Always meet but not agree with problem
Dudu sanak dudu kadang, yen mati melu kelangan
Sanajan wong liya nanging melu dibelani
Meskipun orang lain tetapi ikut di bela
Notiwithstanding other people but join care
Durung ilang pupuk lempuyange
Dipadhakake bocah cilik sing durung diwasa
Disamakan bocah kecil tetapi belum dewasa
Same small children but not yet adult
Durung pecus keselak besus
Durung sembada wis kepenging sing ora-ora
Belum menghasilkan sendiri tetapi kemauan yang tidak-tidak
Not yet totally alone but want to not
E



Emban cindhe emban siladan
Siji lan sijine ora padha, ora adil (pilih kasih)
Satu dan satunya tidak sama, tidak adil (pilih kasih)
one and one not same, not fair
Emprit abuntut bedhug
Prakara sepele dadi gedhe ngambra-ambra
Masalah sepele jadi besar sekali
Problem simple so big
Endhas gundhul dikepeti
Wis kepenak dikapenakake maneh
Sudah enak mau dirubah lagi
Have nice want to change again
Entek golek kurang amek
Olehe ngunen-uneni sakatege
Hasil memarahi sekuatnya
Total angry
Enggon welud diedoli udhet
Wis pinter dipameri kapinteran
Sudah pandai di beri tahu kepandaian
Clever give clever
Esuk dhele, sore tempe
Ora teteg atine, molah-malih
Tidak  teguh hatinya, ganti-ganti
Not firm heart
G



Gagak nganggo laring merak
Wong asor duwe tumindak kaya wong gedhe
Tidak sopan punya perilaku kaya seperti orang besar
Not polite have expensive same big people
Gajah ngidak rapah
Wong kang nglanggar wewalere (larangane) dhewe
Orang yang melanggar larangannya sendiri
People collide prohibition alone
Gawe luwangan, ngurugi luwangan
Golek utang perlu kanggo nyaor utang
Cari hutang butuh perlu untuk membayar hutang

Search debt need pay debt
Giri lusi janma tan keno ingina
Ora kena ngino wong, sanajan marang wong mlarat
Tidak kena hina orang, meskipun kepada orang miskin
Not touched contemptible people, notiwithstanding to poor people
Gliyak-gliyak tumindak, sareh pakoleh
Alon-alon anggone nindakake, wusanane kaleksanan maksude
Pelan-pelan untuk bekerja, suasana terlaksana artinya
Slow work, work meaning
Golek-golek ketanggor wong luru-luru
Golek utangan, nanging sing arep diutangi malah uga golek silihan
Cari utang, tetapi yang mau dihutangi tetapi tidak cari pinjaman
Search debt, but debitur not search debt
Golek uceng kelangan deleg
Ngarah barang sepele, kelangan barang gedhe
Milih barang sepele, kehilangan barang besar
Change simple kind, suffer from a loss big kind
Gong lumaku tinabuh
Wong sing njaluk ditakoni
Orang yang diminta ditanyai
People ask question
Gumembrang ora adang
Kakehan swara, nanging ora nyata
Kebanyakan suara, tetapi tidak nyata
Very voice, but not fact
Gupak pulut ora mangan nangkane
Melu rekasane, ora melu kapenake
Ikut merasakan, tetapi ikut enak
Not feel, but not enjoy
I



Iwak kelebu ing wuwu
Nemu bebaya sing wis ora bisa ngoncati
Menemukan berbahaya yang tidak bisa menghindari
Found danger not can clear the track
J



Jalukan ora wewehan
Seneng njaluk ora gelem weweh
Senang minta tetapi tidak mau memberi
Happy ask but not want give
Jaran kerubuhan empyak
Wis kapok banget
Sudah ampun sekali
Have pardon
Jarit lungset ing sampiran
Duwe kapinteran ora diecakake, suwe-suwe ilang
Punya kepintaran tetapi tidak dikembangkan, lama-lama hilang
Have cleaver not developing, along blank
K



Kacang mangsa ninggala lanjaran
Tingkah polahe anak ora adoh saka tingkah polahe wong tuwane
Perilaku anak tidak jauh dari perilaku orang tua
Behavior clever not far from behavior of parent
Kadang konang
Ngakoni sadulur mung karo sing sugih-sugih bae.
Mengaku saudara tetapi yang kaya-kaya saja
Confess brother or sister but only expensive
Kakehan gludhug kurang udan
Akeh kesaguhane nanging ora ana nyatane
Banyak kesanggupan tetapi tidak ada nyata
Many power but not there are fact
Kalah cacak menang cacak
Kabeh panggawe perlu dicoba dhisik bisa utowo orane
Semua pekerjaan perlu dicoba dulu bisa atau tidaknya
All work need try again
Kaandhang langit kemul mega/ mendung
Wong sing ora duwe papan panggonan
Orang yang tidak punya tempat tinggal
People not have living
Kaya baladewa ilang gapite
Wong sing ilang panguwasane
Orang yang hilang kekuasannya
People have not order
Kaya dhayung oleh kedhung
Oleh dalan sing prayoga (cocok)
Dapat jalan yang cocok
Can road not agree
Kaya wedhus diumbar ing pakacangan
Wong ala dipitaya ngreksa barang sing siji
Orang jelek dikerjakan barang yang satu
Ugly of people work
Kebanjiran segara madu
Nemu kabegjan (rejeki) kang gedhe
Menemukan rejeki yang besar

Kebo kaboten sungu
Wong kabotan ngopeni keluargane, amarga kakehan anak
Orang keberatan memelihara keluarga, karena kebanyakan anak

Kebo mulih menyang kandhange
Bali mulih menyang desane, sawise lunga ngumbara
Kembali pulang ke desa, setelah pulang mengembara

Kebo ilang, tombok kandhang
Wis kelangan barang, malah ngetokake wragad maneh
Sudah hilang barang, makin mengeluargan harta banyak

Kebo nusu gudhel
Wong towa njaluk wuruk marang wong enom
Orang tua minta belajar pada orang muda

Kegedhen empyak, kurang cagak
Kegedhen kekarepan nanging ora sembada
Kebanyakan kemauan tetapi tidak bekerja sendiri

Kajugrugan gunung menyan
Nemu kabegjan (rejeki) gedhe banget
Menemukan rejeki banyak sekali

Kekudhung balung macan
Aling-aling jenenge wong kang duwe kuwasa
Menghalangi namanya orang yang punyak kuasa

Kelacak kepathak
Wis ora bisa mungkir saka kaluputane amargo kebukten
Sudah tidak bisa mangkir dari kesalahan karena sudah terbukti

Kemladheyan ngajak sempal
Wong nunut (mondhok), nanging gawe kerusakan
Orang memondok, tetapi membuat kerusakan

Kendel ngringkel, dhadhag ora godag
Ngakune kendel lan pinter, jebule jirih tur bodho
Melakukan berani dan pintar, ternyata takut dan bodoh

Kenes ora ethes
Sugih umuk nanging bodho
Tong kosong bunyi nyaringnya

Kencana katon wingka
Sanajan anake ora ayu (bagus), wong tuwa tetep tresna
Meskipun anaknya tidak cantik (ganteng), orang tua tetap sayang

Keplok ora tembok
Melu seneng-seneng nanging ora gelem urun wragad
Ikut senang-senang tetapi tidak mau ikut berkorban

Kerot tanpo untu
Duwe kekarepan nanging ora duwe wragad
Punya kemauan tetapi tidak punya materi

Kere nemoni malem
Gas-gasan olehe mangan (kesusu)
Terburu-buru

Ketepang ngrangsang gunung
Duwe kekarepan sing mokal bisa dilakoni
Punya kemauan yang tidak bisa dilaksanakan

Ketiban awu sanget
Ora ngerti opo-opo melu diarani
Tidak mengerti apa-apa ikut dijuluki

Ketula-tula katali
Tansah nandhang kang ora kapenak
Tidak bekerja yang tidak enak

Klenthing wadhah masin
Isih ketara tilas kelakuwane sing ora becik
Masih kelihatan bekas perilaku yang tidak benar

Kleyang kabur kanginan
Wong urip sing kalunto-lunto, ora duwe panggonan sing tetep
Orang hidup yang terlunta-lunta, tidak punya tempat yang tetap

Kongsi jambul wanen
Nganti tuwo banget
Sampai tua sekali

Kriwikan dadi grojogan
Prakara cilik suwe-suwe dadi gedhe
Perkara kecil lama-lama sampai besar

Kumenthus ora pecus
Doyan umuk, nanging ora sembada
Suka bicara, tetapi tidak bekerja

Kuncung nganti gelung
Wiwit bocah nganti diwasa
Sejak bocah sampai dewasa

Kurung mungggah lumbung
Batur diepek bojo
Pembantu di jadikan istri

Kutuk marani sunduk
Wong kang marani bebaya
Orang yang menemui berbahaya

Kutuk nggedhong kemiri
Menganggo kang mbejaji liwat dalan sing gawat
Menggunakan sombong lewat jala yang bahaya

L



Landak kecengklak
Wong angku nemu kacilakaan, amargo saka kalakuane dhewe
Orang sombong menemukan kecelakaan, karena dari perilakunya sendiri

Lahang karoban manis
Bagus rupane tur luhur bebudene
Ganteng wajahnya ditambah luhur budinya

Lambe satumang kari samerang
Nuturi bola-bali ora digugu
Menasehati sudah lama tetapi tidak dijalani

Legan golek momongan
Wis kapenak, malah golek kangelan
Sudah enak tetapi cari kesusahan

Lumpuh ngideri jagad
Duwe kekarepan sing mokal kelakon
Punya keinginan yang tidak terjadi

M



Madu balung tanpa isi
Papadon amarga barang sepele
Rebut-ribut karena barang sepele

Matang tuna, numbak luput
Nindakake samubarang gawe tansah luput
Melakukan semuanya membuat semua lepas

Mbalung usus
Kekarepan sing kendho kenceng
Keinginan yang tidak merekat

Mburu uceng kelangan deleg
Mburu barang sepele, malah kelangan sing gedhe
Memburu barang sepele, tetapi kehilangan yang besar

Mbuwang tilas
Enthok-enthok ora ngerti marang tumindak ala kang lagi bae dilakoni
Pura-pura yang tidak mengerti terhadap perilaku jelek yang tidak lagi dikerjakan

Merangi tatal
Mindho gaweni
Mengulangi pekerjaan

Mubra-mubru blabur madu
Sarwa kecukupan marga akeh rejekine
Semua kecukupan Karena banyak rejeki

N



Nabok nyilih tangan
Nindakake pagewean ala sarana kongkonan wong liya
Melakukan pekerjaan jelek perantara merintah orang lain

Ngagar metu kawul
Ngojok-ngojok kareben dadi pasulayan
Mengajak-ngajak keinginan jadi kerugian

Ngalasake negara
Ora manut tatanane Negara
Tidak ikut tata tertib Negara

Ngaturake kidang lumayu
Nuduhake pepenginan sing angel kecekele
Menuduh cegahan yang sulik celaka

Ngamut legining gulo
Sawise ngrasakake kapenake, emoh ngowalake
Sasudah merasakan keenakan, tidak mau mengembangkan

Ngenteni kereme prau gabus. Ngenteni timbale watu item
Njagakake samubarang kang mokal kelakon
Menjagakan sesuatu yang bakal terjadi

Nglungguhi klasa gumelar
Kari nemu kapenake
Tinggal menemukan keenakan

Nguthik-uthik macan dhedhe
Nggugah nesu wong
Menggugah marah orang

Nguyah segara
Weweh kang tiwas-tuwas (tanpo gulo)
Member yang asin-asin(tanpa gula)

Njagakake endhoge blorok
Ngarep-arep barang sing durung karuwan
Mengharapkan barang yang belum kelihatan

Njajah desa milang kori
Lelungan menyang ngendi-endi

Njunjung ngentebake
Ngalembana nanging duwe karep ngesorake

Nucuk ngiberake
Wis disuguh nganggo mbrekat maneh

Nututi layangan pedhot
Ngoyak barang sepele sing wis ilang, tur ora cucuk karo rekasane

Nyolong pethek
Ora cocok karo petheke (pangirane)

O


Ora ganja, ora unus
Ora ana pilihane (ala rupane, ala uga atine)

Ora ngerti kenthang kimpule
Ora ngerti bab prakarane

Ora tembung ora lawung
Njejupuk apa-apa tanpa nembung dhisik

Ora uwur ora sembur
Ora gelem aweh rembug sathithik-sathithika

Othak-athik didudut angel
Katone gampang jebule angel

P


Pandengan karo srengenge
Memungsuhan karo wong kang duweni panguwasan

Pandhita endhog (antelu)
Wong kang laire kaya-kayaa suci

Pitik troncol diumbar ing padaringan
Wong ala dipitaya nunggu barang kang aji

R


Rampek-rampek kethek
Nyedhaki wong ala mesthi bakal mialani (nyilakani)

Rawe-rawe rantas, malang-nalang putung
Apa-apa kang ngalang-alangi kekarepan disingkirake

Rebut kemiri kopong
Kepingin nduweni (melik) barang sepele

S


Sandhing kebo gupak
Kumpul karo wong ala, wusanane katut ala

Sedhakep ngawe-awe
Mareni pagawean ala, nanging isih kepengin ngelakoni maneh

Sembur-sembur adas, siram-siram bayem
Donga, muga-muga kaleksanan saka puji pandongane wong akeh

Sepi ing pamrih, rame ing gawe
Tumindak mempeng tanpo duwe pamelik opo-opo

Sluman-slumun slamet
Sanajan kurang ati-ati, ewadene diparingi slamet

Sumur lumaku tinimba
Wong pinter njaluk diangsu kawruhe

T


Tembang rawat-rawat, ujare bakul sinamberawa
Kabar sing durung mesthi bener lupute

Timun wungkuk jaga imbuh
Mung dianggo jaga-jaga yen ana kurange

Timun mungsuh duren
Wong cilik memungsuhan karo wong gedhe

Trenggiling api-api mati
Ethok-ethok ora merduli, nanging sejatine nggatekake

Tulung menthung
Karepe mitulungi, nanging malah nyusahake wong kang ditulung

Tumbak cucukan
Gaweane seneg adul-adul

Tumbu oleh tutup
Cocog karo kekarepane (cocog jodhone)

Tuna satak, bathi sanak
Rugi bandha ora dadi apa, anggere bathi pasaduluran (mitra)

Tunggak jarak mrajak, tunggak jati mati
Turune wong asor dadi wong gedhe, turune wong gedhe dadi wong asor

U


Ula marani gebug (gitik)
Njarak marang bebaya

Undhaking pawarta, sudaning kiriman
Pawarta iku lumrahe saya owah saka nyatane

W

(Sumber/ source :Abikusno.1988. Pepak Basa Jawa. Surabaya:Express.)
Welas temahan lalis
Welas marang liyan, nanging malah gawe rekasane sing diwelasi

Y


Yitna yuwana, lena kena
Sing ngati-ati nemu slamet, sing sembrana bakal nemu cilaka

7 komentar:

  1. Ini apa yaπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ˜ˆπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΉπŸ‘ΏπŸ‘ΏπŸ‘ΏπŸ‘ΏπŸ‘ΏπŸ‘ΏπŸ‘Ώ ada yang salah

    BalasHapus
    Balasan
    1. 😈😈😈😈😈😈😈😈😎😎😎😎😎😎😎😎😎>< >< >< ><πŸ€—πŸ™‚

      Hapus
  2. Apa ya yang salah sampai marah banget gitu .....πŸ˜•πŸ˜‘

    BalasHapus
  3. Saya gak ngerti deh....saya gk ikut ikut..

    BalasHapus
  4. Apanya sih yang salah menurut saya semua itu bener deh πŸ˜•πŸ€—πŸ˜Šβœ”βœ…

    BalasHapus